|
༄༅༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། དྲྀཥྚི་སཾ་ཀྵིཔྟ་ནཱ་མ།
བོད་སྐད་དུ། ལྟ་བ་མདོར་བསྡུས་པ་ཞེས་བྱ་བ།
En sanskrit : drishtisamkshiptanama
En tibétain : tawa dordupa shédja wa
En français : Synthèse de la vue
རྡོ་རྗེ་མཁའ་འགྲོ་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཉིད་སྐྱོབ་པའི་གཙོ།
།འགྲོ་བའི་མགོན་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ལུང་དང་རིགས་པའི་རྗེས་འབྲངས་ནས།
།དངོས་དོན་བསྡུས་ཏེ་གཏན་ལ་དབབ།
Hommage à la Vajradakini,
Hommage à l’omniscience,
Le refuge premier, protecteur des vivants.
A partir des textes et du raisonnement,
Je vais établir à présent cette synthèse des choses du monde.
།སྣང་ཞིང་སྲིད་པའི་ཆོས་འདི་རྣམས། །རང་རིག་སེམས་ལ་གུད་ན་མེད།
།སྣང་ཞིང་གསལ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །དཔེར་ན་རང་རིག་ཉམས་མྱོང་ཞིན།
Tous les phénomènes apparents ou possibles
Ne se distinguent pas de l’esprit qui se connaît lui-même;
Puisqu’ils sont apparence et luminosité,
Ils sont l’expérience d’une auto-perception.
།གལ་ཏེ་སེམས་དེ་མ་ཡིན་ན། །འབྲེལ་པ་མེད་ཕྱིར་མི་སྣང་འགྱུར།
།དེ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་གཏན་ལ་དབབ། །ཆོས་ཀུན་སེམས་ལ་གནས་ཞེས་གསུངས།
S’ils ne relevaient pas de l’esprit,
Ils en seraient séparés et n’apparaîtraient pas :
Ceci détermine la réalité de surface.
On dit ainsi que tous les phénomènes demeurent en l’esprit.
།ཆོས་ཀྱི་དངོས་གཞི་སེམས་ཉིད་དེ། །རིགས་པས་གཞིག་སོགས་ཀྱིས་དཔྱད་ཀྱང༌།
།རང་བཞིན་འོད་གསལ་སེམས་དེ་དང་། །གློ་བུར་རྣམ་རྟོག་དྲི་མ་གཉིས།
།གཅིག་གམ་ཐ་དང་གང་ཡིན་པ། །ཤིན་ཏུ་ཟབ་པ་ཆེན་པོ་ཉིད།
Le fondement véritable des phénomènes est l’esprit lui-même.
Le raisonnement qui l’analyse dans les détails
Et qui vise à savoir si l’esprit de claire lumière naturelle,
Les concepts adventices et les souillures
Ne font qu’un ou sont distincts,
Est d’une immense et extrême profondeur.
།ཤིན་ཏུ་ཟབ་ཕྱིར་མཁས་པས་དཔྱོད། །བཤད་པ་ཡོད་ཀྱང་མ་བྲིས་སོ།
།སྟོང་པ་དེ་ཉིད་རིག་པ་སེམས། །བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱང་དེ་ཉིད་དོ།
Puisqu’il est très profond, il est le fait des érudits
Qui en dépit de leurs explications, ne peuvent décrire [ce fondement].
Celui-là même est vacuité. Celui-là même est aussi présence éveillée,
Esprit, esprit d’éveil.
།སངས་རྒྱས་རིགས་ཀྱང་དེ་ཉིད་དོ། །བདེ་གཤེགས་སྙིང་པོ་དེ་ཉིད་དོ།
།ཇི་བཞིན་པ་ཡི་རོ་མྱོང་བས། །བདེ་བཆེན་པོའང་དེ་ཉིད་དོ།
Il est aussi la filiation spirituelle des bouddhas,
L’essence des sugata – partis en la félicité-.
Il est aussi le grand ravissement
De goûter à ce qui est tel que cela est.
།གསང་སྔགས་ཞེས་པའང་དེ་ཉིད་དོ། །ཐབས་དང་ཤེས་རབ་དེ་ཉིད་དོ།
།ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེ་དེ་ཉིད་ཡིན། །ཀུན་བཟང་ཡབ་ཡུམདེ་ཉིད་དོ།
Il est aussi ce qu’on appelle « les mantras secrets »,
Il est méthodes et parfait discernement.
Il est l’immense et le profond,
Il est Samantabhadra et sa parèdre.
།སྣང་སྟོང་དབྱིངས་དང་ཡེ་ཤེས་ལ། །ཡེ་སངས་རྒྱས་ཤེས་དེ་ལ་བྱ།
།དྲིམ་མ་དང་བཅས་རང་རིག་དེ། །དེ་ཡང་གཞན་ལ་མི་ལྟོསཕྱིར།
།རང་བྱུང་ཡེ་ཤེས་དེ་ཉིད་དོ།
L’ ouverture de la clarté vide et la sagesse primordiale
Sont « la bouddhéité intemporelle » ;
L’ auto perception souillée,
Qui ne s’appuie sur rien d’autre,
Est aussi la sagesse première surgie d’elle-même.
།རིག་པ་ཡིན་ཕྱིར་གསལ་བ་འོ། །རང་རིག་ཡིན་ཕྱིར་མི་རྟོག་སྟེ།
།རང་རིག་རང་ལ་རྟོག་མི་སྲིད། །རྣམ་པར་རྟོག་བྱ་མིན་པའི་ཕྱིར།
།སེམས་དེ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ། །གསལ་ལ་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ཉིད།
།དཔེར་ན་བདེ་གཤེགས་ཡེ་ཤེས་བཞིན།
Puisqu’elle perçoit, elle est clarté ;
Puisqu’elle se perçoit elle-même, elle est sans conceptions :
Toute élaboration de cette auto-perception sur elle-même est impossible.
Puisqu’elle n’est pas l’objet d’une élaboration,
L’esprit est dépourvu de discursivité :
Il est dans sa clarté la sagesse primordiale sans conceptions
Semblable à celle des sugatas -partis en la félicité.
།འོན་ཀྱང་སེམས་དེ་གློ་བུར་གྱི། །རྣམ་རྟོག་དྲི་མས་ཉོན་མོངས་ཏེ།
།ཆུ་དང་གསེར་དང་ནམ་མཁའ་ལྟར། །གནས་སྐབས་དག་དང་མ་དག་ལས།
Cependant, l’esprit est perturbé
Par les souillures adventices des concepts ;
A l’instar de l’eau, de l’or et de l’espace,
Il [alterne] les états purs et impurs.
།རང་བཞིན་འོད་གསལ་སེམས་དེ་ལ། དངོས་པོ་སྐྲ་ཡི་རྩེ་ཙམ་མེད།
།དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་པད་མོ་བཞིན། །དེ་ལྟར་ཡོད་པ་མ་གྲུབ་ཕྱིར།
L’ esprit -la claire lumière naturelle,
N’a pas même la pointe d’un cheveu de substantialité ;
Il est tel un lotus céleste,
Et comme lui, n’a pas d’existence établie.
།མེད་པའང་ཆུང་ཟད་འགྲུབ་མི་འགྱུར། །ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར།
།ཆུ་རོལ་མ་གྲུབ་ཕ་རོལ་མིན། །ཡོད་མེད་གཉིས་གམ་ཡིན་ཏེ།
།སོ་སོ་ཉིད་དུ་བཀག་ཕྱིར་རོ།
On ne peut par pour autant en conclure qu’il est inexistant
En raison d’une dépendance mutuelle [de l’existence et de son contraire],
Où le non établissement de l’une est la négation de l’autre.
Il n’y a pas [en réalité] d’existence ou d’inexistence
Puisque l’une et l’autre ont été individuellement réfutée.
།གཉིས་ཀ་མེད་པའང་མ་ཡིན་ཏེ། །ཡོད་མེད་གཉིས་སུ་འགལ་བའི་ཕྱིར།
།ལུས་ཅན་ཡང་ནི་མ་ཡིན་ལ། །ལུས་ཅན་མིན་པའང་མ་ཡིན་ཕྱིར།
Il n’est pas non plus les deux à la fois
Puisqu’existence et inexistence sont contradictoires ;
Et ce qui n’est pas, bien que doté un corps,
N’est pas non plus en l’absence de ce corps.
དེས་ན་སྒྲོས་པ་ཐམས་ཅད་བྲལ། དེ་ལྟར་དོན་དམ་གཏན་ལ་དབབ།
།སེམས་ནི་ནམ་མཁའ་པ་གནས་གསུངས།
Ceci étant, telle que décrite, l’absence de fabrication
Détermine la réalité véritable,
Et l’on dit que l’esprit demeure dans l’espace.
།རང་རིག་སྦྲོས་བྲལ་དེ་ཉིད་ཀྱང་། །སྣང་ཞིང་སྟོང་ལ་སྟོང་ཞིང་སྣང་།
།དེ་ཕྱིར་སྣང་སྟོང་དབྱེར་མེད་དོ། །དཔེར་ན་ཆུ་ཡ་ཟླབ་བཞིན།
།དེ་ལྟར་གཉིས་མེད་གཏན་ལ་དབབ། །ནམ་མཁའ་ཅིལའང་མི་གནས་གསུངས།
Aussi, l’auto-perception libre de fabrications,
Est vacuité de la clarté et clarté de la vacuité,
Où clarté et vacuité sont indissociables.
Pareille au reflet de la lune sur l’eau
L’absence de dualité est ainsi établie,
Et l’on dit que l’espace ne demeure nulle part.
།རང་རིག་སྤྲོས་བྲལ་དེ་ཉིད་ནི། །འཁོར་བའི་དངོས་གཞི་དེ་ཉིད་དོ།
།མྱ་ངན་འདསའང་དེ་ཉིད་ཡིན། །དབུ་མ་ཆེན་པོའང་དེ་ཉིད་ཡིན།
L’ auto-perception libre de fabrications
Est le fondement premier du cycle des existences ;
Elle est aussi l’au-delà des peines
Et le grand milieu.
།མཐོང་བར་བྱ་བའང་དེ་ཉིད་ཡིན། །བསྒོམ་པར་བྱའང་དེ་ཉིད་དོ།
།ཐོབ་པར་བྱ་བའང་དེ་ཉིད་དོ། །ཚད་མའི་བདེན་པའང་དེ་ཉིད་ཡིན།
Elle est ce qu’il faut voir,
Elle est ce qu’il faut méditer,
Elle est ce qu’il faut atteindre
Elle est la juste et authentique connaissance.
།རྒྱུ་དང་ཐབས་དང་འབྲས་བུ་ཡི། །རྒྱུད་རྣམ་གསུམ་དུ་གྲགས་པ་དང་།
།གཞི་ལམ་འབྲས་བུར་གྲགས་པ་ཡང་། །འདི་ཉིད་ཀྱི་ནི་གནས་སྐབས་སོ།
Les trois continuités bien connues,
Des causes, des méthodes et du fruit,
Et le célèbre triptyque de la base, de la voie et du fruit,
En sont des états particuliers.
།རྩ་བའི་རྣམ་ཤེས་ཀུན་གཞི་དང་། །འཁོར་བ་ཟི་སྲིད་ཕུང་པོ་དང་།
།གནས་དབང་ཞེས་པ་ལ་སོགས་གྲགས།
Et aussi longtemps qu’ils durent, la conscience racine, la base de tout,
Et le cycle des existences,
Sont connus en tant qu’agrégats, [phénomènes] dépendants, etc…
།ཨེ་མ་ཧོ།
།སེམས་ཉིད་དྲི་མ་དང་བཅས་དེ་འི། །རྣམ་འཕྲུལ་འགྲོ་བ་དྲུག་ལ་སོགས།
།ནམ་མཁའི་ཁམས་ཀྱི་མཐའ་ཀླས་པར། །སྡུག་བསྔལ་འཁྲུལ་འཁོར་བསམ་ལས་འདས།
Émaho !
Les six groupes de vivants
Sont les projections illusoires de l’esprit pur souillé !
Jusqu’aux confins de l’espace,
L’engrenage de la souffrance est inconcevable !
།རྣམ་རྟོག་དྲི་མ་དང་བྲལ་བའི། །རང་རིག་སྤྲོས་བྲལ་དེ་ཉིད་ནི།
།མི་གནས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡིན། །རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའང་དེ་ཉིད་ཡིན།
།སངས་རྒྱས་དྲུག་པའང་དེ་ཉིད་ཡིན། །རིགས་དྲུག་པ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན།
།འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུ་དེ་ཉིད་ཡིན། །རྣམ་པར་སྣང་མཛད་དེ་ཡིན།
L’ auto-perception libre de fabrications
Qui est dépourvue des souillures conceptuelles
Est l’au-delà des peines sans localisation,
Vajrasattva lui-même,
Mais également le sixième bouddha,
Les six familles [d’éveillés],
Manjushri dans sa splendeur juvénile,
Et Vairocana.
།ཆོས་ཀྱི་སྐུ་དང་བདེ་ཆེན་དང༌། །ཟུང་འཇུག་ཅེས་པའང་དེ་ཉིད་དེ།
།བཞི་པའི་དབང་ཡང་དེ་ཉིད་དོ།
།ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་དགའ་དེ་ཉིད་ཡིན། །རང་བཞིན་དག་པའང་དེ་ཉིད་དོ།
Elle est aussi le « corps de réalité », la « grande félicité »
« L’union », la quatrième initiation.
Elle est aussi la joie innée,
La pureté naturelle.
།དེ་ལ་སོགས་པ་མདོ་རྒྱུད་ལས། །རྣམ་གྲངས་ཐ་སྙད་གྲགས་པ་ཀུན།
།ཕལ་ཆེར་དེ་ལ་བརྟེན་པ་སྟེ། །ཇི་ལྟར་རིགས་པས་འདི་ལ་སྦྱར།
Ceci fonde pour l’essentiel
Toutes les appellations et classifications conventionnelles
Que l’on trouve dans les soutras et les tantras,
Lesquelles s’appliquent selon les situations.
།ཨེ་མ་ཧོ།
།སེམས་ཉིད་དྲི་མ་མེད་པ་དེ་ཡི། །རྣམ་འཕྲུལ་གཟུགས་སྐུས་བསྡུས་པ་ཡི།
།ཞིང་ཁམས་རྣམ་པར་དག་པ་དང༌། །དཀྱིལ་འཁོར་རྣམ་འཕྲུལ་ལ་སོགས་པ།
།ངོ་མཚར་ཆ་བའི་རྣམ་འཕྲུལ་དག །ནམ་མཁའི་མཐའ་ཀླས་ཁྱབ་པར་སྣང༌།
Émaho !
De l’esprit lui-même, dépourvu de souillures,
Émanent des champs purs de Bouddha
Qui embrassent les corps matériels,
Les mandalas et toutes sortes de projections ;
Et toutes ces merveilleuses émanations
S’étendent jusqu’aux limites de l’espace !
།རང་སེམས་དེ་ལ་རྨོངས་པ་ཡི། །ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་བ་དག་གིས།
།བདག་དང་གཙོ་བོ་ལ་སོགས་ཞེས། །གྲུབ་མཐའ་ལོག་པའི་རྒྱ་མཚོར་ཞུགས།
Les opposants et les hétérodoxes,
Dont l’esprit est obscur,
Qui parlent d’un soi, d’un principe essentiel ou autre chose du genre
Voguent sur un océan de fausses perspectives.
།རང་གི་སྡེ་པ་ཉན་ཐོས་དང༌། །རང་རྒྱལ་སེམས་ཙམ་བ་དག་གིས།
།གཟུང་འཛིན་གཉིས་སུ་འཛིན་པ་དང༌། །གཉིས་མེད་ཡང་དག་ཉིད་དུ་རྟོགས།
།གཞན་ཡང་རྣམ་བདེན་རྣམ་བརྫུན་སོགས། །རྣམ་རྟོག་དྲ་བར་ཚུད་པར་འགྱུར།
Il y a même parmi nous les auditeurs,
les bouddha-pour-soi et les tenants de l’esprit-seul,
Qui comprennent correctement la non-dualité
Et s’en tiennent [pourtant] à une polarité sujet-objet.
Et il y a aussi les tenants de l’aspect vrai, de l’aspect mensonger, etc.
Qui sont tous prisonniers du filet des conceptions.
།དེ་ལྟར་ལྟ་བ་མ་ནོར་བས། །བསྒོམ་པ་དང་ནི་སྤྱོད་པ་དག
།དངོས་དང་མཐུན་པས་བྱང་ཆུབ་ཐོབ། །དཀྱུ་ས་བསྟན་པའི་རྟ་བཞིན་ནོ།
Grâce à une vue correcte,
On s’éveillera en accord avec la réalité,
Par la méditation et l’action,
Tel un cheval lancé sur le champ de course.
།ལྟ་བ་དངོས་དང་མ་མཐུན་ན། །བསྒོམ་པ་སྤྱོད་པ་འཁྲུལ་འགྱུར་བས།
།འབྲས་བུ་ཇི་བཞིན་མི་ཐོབ་སྟེ། །དམུས་ལོང་མིག་བུ་མེད་པ་བཞིན།
Lorsque la vue n’est pas conforme à la réalité,
La méditation et l’action étant erronées,
On n’obtient pas le fruit attendu,
On est comme un aveugle sans guide.
།དོན་དངོས་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཟབ་པ། །ཁྲོན་པའི་སྦལ་འདྲ་བདག་གི་བློས།
།བསྐྱོམས་པས་གཏིང་རྙེད་གལ་འགྱུར། །ནོངས་འགྱུར་མཁས་བཟོད་པར་མཛོད།
Le sens véritable est aussi profond qu’un océan :
Quelle profondeur pourrais-je atteindre en agitant son eau,
Doté d’une intelligence semblable à celle d’une grenouille au fond d’un puits ?
Puisse les érudits être indulgents à l’égard de mes erreurs !
།འདི་བྱས་དགེ་བ་གང་ཡིན་དེས། །སྐལ་ལྡན་སྐྱེ་བོ་དམ་པ་ཡི།
།འཁྲུལ་བའི་དྲི་མ་རབ་སྤངས་ནས། །རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་སྐྱེ་བར་ཤོག
Puisse la vertu issue de ce chant, quelle qu’elle soit,
Eliminer chez les êtres fortunés
Les souillures qui les mystifient,
Afin que surgisse en eux le parfait discernement de la réalisation.
།རྗེ་ན་རོ་པའི་ལྟ་བ་མདོར་བསྡུས་པ་ཞེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ།།
པཎྜིཏ་ཛྙན་སིདྷིའིཞལ་སྡ་ནས། །ལོ་ཙཱ་བ་མར་པ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་པའོ།།
Fin de la « Synthèse de la vue » du seigneur Naropa
Rapporté et traduit en présence de l’érudit Jnana Siddhi par Marpa Cheukyi Lodreu.
Traduit en français par Tchamé Dawa – Eussel Longyé en Décembre 2019, pour le bien de tous les êtres. |
