Un chant de doha : vision, méditation, conduite et fruit

Par Maitripa

།།རྒྱ་གར་སྐད་དུ། །བྷ་ཝ་ནིརྟི་ཙ་རྱ་ཕ་ལ་དོ་ཧ་གརྟི་ནཱ་མ།
།བོད་སྐད་དུ། ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་འབྲས་བུའི་དོ་ཧའི་གླུ་ཞེས་བྱ་བ།

En sanskrit : bhāvanā-dṛṣṭi-caryā-phala-dohagīti-nāma
En tibétain : tagom tcheupa drèpou dohai lou shé djawa
En français : Un chant de doha : vision, méditation, conduite et fruit.

 

འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།
།སོ་སོ་སྣ་ཚོགས་རང་གི་སེམས་ཉིད་ཡིན། འཁོར་འདས་ཐམས་ཅད་རྣམ་པར་དབྱེ་རུ་མེད།
།སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་དབྱེ་རུ་མེད་པ་སྟེ། །དཔེར་ན་ཆུ་དང་དེ་ཡི་རླབས་བཞིན་ནོ།
Hommage au sublime Manjushri !

Unité et diversité sont la nature de ton esprit :
Rien ne permet de distinguer toutes choses, samsara et nirvana,
Rien ne permet de distinguer le bouddha et les vivants,
À l’instar de l’eau et des vagues.

 

།དངོས་དང་དངོས་མིན་སྤངས་པའི་སེམས་ཉིད་ནི། །རྟོགས་པའི་རྣལ་འབྱོར་སྐད་ཅིག་གཅིག་ལམ་ལ་ནི།
།མར་མེ་ཆུང་ངུས་མུན་ཆེན་འཇོམས་པ་ལྟར། །འཁོར་བའི་དུ༔ཁ་རང་བཞིན་རབ་རིབ་སེལ།

Sur la voie de l’instantanéité du yoga de la réalisation,
L’esprit qui renonce [à distinguer] choses et non-choses
À l’instar d’une petite lampe triomphant de grandes ténèbres
Dissipe les hallucinations samsariques qui ont la nature de Dukkha.

 

།ཟུང་འཇུག་བློ་འདས་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ནི། །གསལ་ལ་མི་རྟོག་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ་ཡིས།
།ཁྱབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་ནི། །སྣང་རང་བཞིན་མེད་པ་ཆུ་ཟླ་བཞིན།

L’union qui transcende l’intellect est Mahāmudrā :
Clarté non conceptuelle semblable à l’espace,
Vaste et embrassant tout, elle est la grande compassion
Et apparait dépourvue de nature, telle une lune sur l’eau.

 

།གསལ་ལ་ཐ་སྙད་མཐའ་དབུས་ཀུན་དང་བྲལ། །གང་གིས་མ་གོས་དྲི་མེད་རེ་དོགས་བྲལ།
།ལྐུགས་པའི་རྨི་ལམ་བཞིན་དུ་སྨྲ་མི་ཤེས། །ཚད་མེད་བདེ་ཆེན་རང་བཞིན་ཤེས་རབ་ནི།
།ཉི་ཟླའི་འོད་བཞིན་ཕྱོགས་དང་བྲལ་བ་སྟེ།

Elle est dans la clarté, détachée des conventions, des limites ou d’un centre ;
Dès lors, rien ne l’entache, et séparée des souillures, de l’espoir, de la crainte,
Semblable au rêve d’un muet, elle ne peut être connue par les mots :
La prajna, dont la nature est la grande félicité hors de toute mesure
Est comme la lumière du soleil et de la lune, sans direction déterminée.

 

།ཀྱེ་ཧོ་རྣལ་འབྱོར་རང་འབྱུང་ངོ་མཚར་ཆེ། །མ་བཅོས་གཉུག་མའི་སེམས་ནི་ཆོས་སྐུ་སྟེ།
།བཅོས་པའི་སེམས་ཀྱིས་རྣལ་འབྱོར་ཐོབ་མི་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་བདེ་བའི་ཕྱོགས་སུ་ཡིན་པར་ཐོང༌།
།རང་བཞིན་གྲུབ་པའི་རྣལ་འབྱོར་བློ་རེ་བདེ། །རྣམ་རྟོག་བྲལ་བས་ཞི་འདོད་འབྱུང་མི་སྲིད།
།གཏམ་འདི་བདག་ཉིད་གྲུབ་ཐོབ་ས་རས་སྨྲས།

Kye ho ! Quelle immense merveille que cette union spontanée !
L’esprit authentique sans complications est le dharmakāya,
Et l’esprit qui fabrique ne conduit pas à l’union !
Dès lors, vis le yoga comme un plaisir :
Quel ravissement que cette union, naturellement établie.
Libérée des conceptions, elle est apaisée et, aucun désir profond ne peut y surgir.
Ceci fut énoncé par l’accompli Saraha lui-même !

 

།ཀྱེ་ཧོ་རྣལ་འབྱོར་ལྟ་བའི་ཉམས་ལེན་ནི། །རང་ལུས་རི་བོ་འདི་ནི་གནས་ཀྱི་མཆོག
།སེམས་ཉིད་དུས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་སྒྲུབ་པ་པོས། །དབང་པོ་རྣམས་བཅིངས་མཚམས་བཅད་བདེ་བར་འགྱུར།

Kye ho ! Telle est la pratique de la vue de l’union
Le corps lui-même, cette montagne, est le lieu sublime :
Au moment où le pratiquant du yoga pénètre la nature de l’esprit,
Il maîtrise ses sens et ainsi protégé, gagne en félicité.

 

།གཡེང་བ་རྣམས་ཀྱང་ཆེད་དུ་སྤང་མི་བྱ། །ཐུག་ཕྲད་སེམས་སུ་ཤེས་ན་ཡི་དམ་ལྷ།
།ཤེས་པ་མ་བཀུག་རྟོག་པ་རིམ་གྱིས་སྤང༌། །སེམས་ལ་རྣམ་རྟོག་བྱུང་ན་རྣལ་འབྱོར་པས།
།རས་བལ་འདབ་མ་བཞིན་དུ་མ་བཅོས་གློད་ལ་ཞོག

Il n’est pas même nécessaire de renoncer délibérément aux distractions :
Quoi qu’il se présente, reconnu comme étant l’esprit, est le yidam ;
En n’étant pas accaparé par les perceptions, on abandonne progressivement les concepts ;
Par conséquent, yogi, quand des pensées adviennent à l’esprit,
Demeure détendu, sans artifices, comme un châle de coton suspendu.

 

།བྱ་བ་སྤོངས་ལ་རང་སེམས་རང་གིས་ལྟོས། །ཞེ་འདོད་བྱུང་ན་བདུད་དུ་ཤེས་པར་བྱ།

Renonce à l’action, regarde ton propre esprit :
Si le désir y surgit, vois-le comme un démon.

 

།རྣམ་རྟོག་རྣམས་ཀྱི་རྩ་བ་སེམས་ཡིན་ཏེ། །དེ་མེད་ཕྱིར་ན་རྣམ་རྟོག་ཡོད་མིན་ཏེ།
།དྲན་པ་དྲན་མེད་སྒོམ་པའི་རྣལ་འབྱོར་པས། །སེམས་འདི་བརྟགས་པས་མ་གྲུབ་རང་ལ་ཐིམ།
།སྒོམ་འདོད་མེད་པས་འབྲས་བུའི་སངས་རྒྱས་འགྲུབ།

La racine des conceptions est l’esprit lui-même,
Lorsque celui-ci est absent, aucune pensée ne peut y apparaître ;
Pleinement présent ou pas, le yogi qui médite,
Analysant cet esprit non établi, le dissout en lui-même :
Et en l’absence de méditation, le fruit -la bouddhéité- est établi.

 

།རྣལ་འབྱོར་བུ་ཆུང་ལྟ་བུར་རྟོག་པ་མེད། །ལྡུམ་རའི་བུང་བ་ལྟ་བུར་རོ་མྱོང་ལྟར།
།ནགས་ནས་ནགས་སུ་འཁྱམ་པའི་སེང་གེ་བཞིན། །ཀུན་དུ་རྒྱུ་བ་སྣ་ཚོགས་རླུང་ལྟར་ནི།
།སེམས་ཉིད་བག་དང་ལྡན་ན་སྤྱོད་པའི་མཆོག །རང་བཞིན་མི་འགོག་སྨྱོན་པ་ལྟ་བུར་སྤྱོད།

Le yogi sans concept est tel un petit enfant,
Il goûte l’expérience comme une abeille sur une fleur,
Il est tel un lion déambulant de forêt en forêt,
Il s’infiltre partout comme le vent.
Si l’esprit est prévenant, la conduite est sublime,
Si la nature n’est pas contenue, la conduite est celle d’un fou.

 

།སྣ་ཚོགས་སྣང་བ་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་འདི། །ཐུག་ཕྲད་ཙམ་གྱིས་མ་གྲུབ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེ།

La diversité des apparences diverses est l’essence de l’esprit :
Celle-ci, qui n’est pas établie par quelque interaction que ce soit, est Mahamoudra.

 

།སྣང་ལ་མ་སྣང་སངས་རྒྱས་འབྲས་བུ་འབྱུང༌། །དེ་ལ་སེམས་ན་དངོས་གྲུབ་དམ་པ་ཏེ།
།ཕྱི་ནང་ཐམས་ཅད་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པ་ཉིད། །མི་རྟོག་ཆུ་བོ་རྒྱུན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་འདྲ།

De l’apparent surgit le fruit : la bouddhéité non apparente :
La contempler est le sublime accomplissement.
Toutes choses, extérieures et intérieures sont naissance spontanée :
C’est le yoga du fleuve continu de la non-conception.

 

།དེ་ཡང་སེམས་ལས་གཞན་ན་བཙལ་དུ་མེད། །ཡིད་ལ་མི་བྱེད་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ལམ།
།འབྲས་བུ་མ་རེ་རྟོགས་ན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེ།
De plus, il n’y a rien à chercher ailleurs que dans l’esprit,
Ne pas engager le mental est la voie du Mahamoudra,
Réaliser le fruit, l’absence d’espoir, est Mahamoudra.

 

།མ་རྟོག་རྟོགས་ན་ནམ་མཁའི་སྤྲིན་དང་འདྲ། །རྟོགས་ན་དེ་ཉིད་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཡིན།

Lorsqu’on a réalisé l’absence des pensées, elles ressemblent à des nuages dans le ciel,
Dans la réalisation, la nature de la réalité est vide.

 

།ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་འབྲས་དབྱེར་མེད་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས། །གཉིས་མེད་རྟོགས་ན་སངས་རྒྱས་འབྲས་བུའི་མཆོག

La vision, la méditation, la conduite et le fruit sont indissociables et naissent conjointement ;
Réaliser la non-dualité est le sublime fruit de la bouddhéité.

།ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་འབྲས་བུ་དོ་ཧའི་གླུ་ཞེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ། །རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་མངའ་བདག་མཻ་ཏྲི་པའི་ཞལ་སྔ་ནས། །བོད་ཀྱི་ལོ་ཙྪཱ་བ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་མར་སྟོན་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའོ༎
« Un chant de doha : vision, méditation, conduite et fruit » est terminé. Il fut énoncé par l’érudit indien maitripa et traduit par le saint et traducteur tibétain Martön Chökyi Lodrö.

Traduit du tibétain par Tchamé Dawa – Eussel Longyé en juillet 2024, pour le bien de tous les êtres.
Toute erreur ou approximation lui revient !